Ortodontik tedavinin ilgilendiği başlıca iki konu vardır. İlki diş çapraşıklıkları ikincisi çene bozukluklarıdır. Diş çapraşıklıklarının tedavi yaşı yoktur, her yaşta çapraşık diş düzeltilebilir.
Çene bozukluklarında durum biraz daha farklıdır. Çeneye ortodontik apareylerle müdahale edilebilmesi için hastanın ergenlik döneminde olması gereklidir. Ergenlik döneminden sonra çenelere ortodontik apareylerle müdahale edilemeyeceği için cerrahi işlem devreye girer. 18 yaşından sonraki hastalarda alt veya üst çenenin ileride-geride, aşağıda-yukarıda veya yanda olduğu durumlarda ortodontik tedavi ile çenenin cerrahi olarak normal yerine getirlmesi kombine edilir. Ortodontik tedavi ile cerrahi tedavinin birlikte yapıldığı bu tür tedavilere “ortognatik cerrahi” veya “cerrahi ortodonti” denir.
Genellikle 6-18 ay sürecek olan cerrahi öncesi ortodontik tedavi süresince, dişlere braketler yerleştirilerek normal bir ortodontik tedavi yapılır. Bu süre sonunda hasta çene operasyonu işlemine sıra gelir. Teller ağızdan çıkartılmadan hasta ameliyata alınır.
Cerrahi operasyon, genel anestezi altında bir hastanede ve bir çene cerrahı veya bir plastik cerrah ile birlikte yapılır. Ameliyat planlanan cerrahinin miktarı ve tipine göre birkaç saat veya daha uzun sürebilir. Alt çene cerrahisinde dişlerin arkasında yer alan çene kemiği kısmı ikiye ayrılır ve dişlerin bulunduğu kemik parçası planlanan cerrahiye göre ileriye veya geriye hareket ettirilir. Üst çene cerrahisinde, çene ileriye veya geriye hareket ettirilir veya yukarıya ya da aşağıya alınarak yeniden pozisyonlandırılır. Bazen çene kemiğine belli hareketleri verebilmek, uygun düzelmeyi ve stabiliteyi sağlamak için kemik iki kısma ayrıldıktan sonra bir miktar kemik ilavesi (greft) veya eksiltilmesi gerekebilir.
Cerrahi işlem tamamlandıktan 2 hafta kadar sonra hasta okuluna veya işine tekrar dönebilir. Gerekli iyileşme döneminden sonra (yaklaşık 4-8 hafta) tel tedavisi yaklaşık 6-12 ay kadar daha sürer. Bu süre sonunda braketler çıkartılır ve tedavi sonlandırılır.
Özetle söylenecek olursa, ortognatik tedavi yaklaşık iki yıl sürer. Tellerin ağızda olduğu bu iki yıllık sürecin ortasında çenenin uygun konumuna getirildiği bir ameliyat gerçekleştirilir.